1. МЫ З ХІРАСІМЫ

Гэта не можа,
Не можа забыцца,
Што я пабачыў
У шведскай сталіцы,
Тое, што кінула
Горасны боль мне —
Летам у часе кангрэса
Ў Стакгольме.

Ранкам аднойчы
Ішоў я з сябрамі,
Дзень быў пагодны —
Сонца з вятрамі,
Сонца на плошчах і вуліцах
Грала,
Кожная дзеўчына
Кветкаю ззяла.

Ім падпявала
Сіняе мора,
Дзе тое ў свеце, здавалася,
Гора?
Толькі нядоўга ў нас радасць
Гасціла:
Шэсце жалобнае
Нас прыпыніла.

Бубен узняты
Рукамі худымі,
Надпіс кароткі:
«Мы з Хірасімы!»
Ціхія, сумныя
Крочаць японцы...
Чорным здалося
На небе нам сонца.

Засцерагае бубен
Ад смерці,
Гукі нам раняць
Самыя сэрцы:
— Людзі, сябруйце,
Будзьце жывымі,
Мы з Хірасімы!
Мы з Хірасімы!

Бубен гамоніць
З намі, здалося:
— Бачыце, колькі
Нас засталося,
Нашыя вочы
Апушчаны долу,
Быў жа наш горад
Шумны, вясёлы...

Гэтак жа звалі
Гулкія плошчы,
Цешылі сэрца
Юныя вочы,
Кветкі гарэлі
Ў яркім суквецці,
Паркі шумелі,
Бегалі дзеці.

Дзесьці калыску
Маці люляла...
Міг.
I нічога.
Нічога не стала!
Шэсце пракрочыла,
Шэсце мінула...
Толькі спакою
Душа не адчула.

Глыбей на сэрцы
Адкрылася рана.
Буду на свет я
Крычаць несціхана:
— Д’яблаў не трэба
З бомбамі тымі.
Людзі,
сябруйце,
Будзьце жывымі!

2. АПОШНЯЕ ПАСЛАННЕ
ФРЭДЭРЫКА ЖАЛІО-КЮРЫ

Мы ўсе чулі цябе,
Хоць быў голас не твой,
Разумелі, што сёння
Напружаны час,
Нашы сэрцы трывожыў
Крыху неспакой,
Што цябе не было
На кангрэсе між нас.

Суцяшала адно —
Часу мала такім,
Што прыехаць да нас
Не выходзіць калі,
Ты ж так горача жыў
Заўжды лёсам людскім,
Што аб ростані нат
Думаць мы не маглі.

Ты ў пасланні сваім
Гаварыў слушна нам,
Што пагроза знішчэння
Ўзнялася яшчэ:
Людзям, птушкам, звярам,
Рыбам, кветкам, садам,
Нават траўцы,
Што так беззадумна расце.

Заклік твой узлятаў
Над сусветам усім,
Што трывогі набат,
Уздымаўся і рос.
Хто б так мог бедаваць,
Думаць,
дбаць аб жывым,
Чалавецтву сябе
Ты ў ахвяру прынёс.

Мы ж цябе аднаго
Не маглі ўратаваць,
Над магілай тваёй
Нікнем мы галавой,
Толькі ў нас ты жывы,
Ты не можаш маўчаць,
Ты ў душы, ты ў крыві,
Ў кожнай кроплі жывой!

3. РАЗМОВА З НЕБАМ

Шляхам бясконцым, шляхам далёкім
Мкнуцца па небу, мкнуцца аблокі.

Колькі вы ўбачылі, зведалі свету,
Колькі пра вас праспявалі паэты!

З чым толькі ў песнях вас не раўнялі —
З ветразем белым, з сіняю хваляй,

З коннікам гордым, з дзевай-красою,
З казачным замкам, з горнай скалою...

Вы нас хвалюеце, будзіце мары,
Неба празрыстага светлыя хмары!

Роіце ў сэрцах думак багата,
Вас з-пад рукі выглядае араты, —

Смаглыя вусны шэпчуць у далі,
Каб вы жывучаю кропляю палі,

Каб вы людской не забыліся долі,
Каб папаілі вы колас на полі,

Яблыню ў садзе, луг шаўкавісты,
Кветку купальскую, клён шумналісты,

Каб вы абмылі бярозак бяросту,
Дзецям дадалі добрага росту,

Рэкам — імклівасці
I паўнаводдзя...
Так вас прасілі людзі стагоддзі.

Што ж гэта сёння ўзнікае трывога,
Хоць, не змянілася быццам нічога?

Тымі ж вы ходзіце ў небе шляхамі,
З той жа красою плывеце над намі;

Толькі чамусьці мы ў неспакоі,
Нас пачастуеце кропляй якою?

Можа, атрутаю горай змяінай
Вас начынілі па-пад Бікіні?

Воблакі, воблакі! Сэрцу маркотна
Думаць, што з ліўнем плывеце смяротным.

Гэткага гора людзям не трэба,
Лепш павяртайце вы з нашага неба!

Дзе ж вам праліцца карай суровай?
Хто атруціў вас — тым на галовы!

4. ПАХОДНЯ МІРУ

Дзе цяпер вы, сябры, дзе вы ёсць на зямлі?
Толькі ўчора нібы мы ў Стакгольме былі,

Дзе збіраўся кангрэс добрых сэрцаў людскіх,
Шмат трывог і клапот непакоіла іх.

Колькі вас, колькі вас там было, змагары!
Біўся ў бераг прыбой і ў фіёрды вятры,

Рэха гоманаў тых аж да сонца плыло,
Ды мацней, ды мацней наша слова гуло.

Колькі палкіх вачэй, маладых і старых!
Неба розных краін адбівалася ў іх.

Сагравалі ж усіх мары, думы адны:
— Дружба — мір, дружба — мір,
непатрэбна вайны!

I пад клічам такім ззялі твары людзей,
Быццам блізкі Гальфстрым прыплываў да грудзей.

Як паходня адна, разгараўся наш кліч:
— Падбухторшчыкаў войн сутрымаць і спыніць!

Ад паходні тае нашых думак і спраў
Кожны з нас аганьком паляцеў, пашугаў...

I між джунгляў густых, між пустынь і ў гарах
Бачым кожнага з вас ва ўсіх свету краях.

Паміж змроку маны, між халодных вачэй
Расшугаліся вы ўсё ярчэй і ярчэй, —

Жорсткіх, злосных людзей лепш абрысы відны,
Нікнуць здані вайны, нікнуць здані вайны!

Але многа яшчэ ў свеце злыдняў ліхіх,
Дык давайце ж усе не спыняцца на міг, —

Каб на свеце людзей не адолела зло,
Каб жывое расло, каб жывое цвіло!